|
«اَلْحَجُّ عَرَفَةُ، مَنْ جَاءَ لَيْلَةَ جَمْعٍ قَبْلَ طَلُوعِ الْفَجْرِ فَقَدْ أَدْرَكَ أَيَّامُ مِنًى ثَلاَثَةٌ، فَمَنْ تَعَجَّلَ فِى يَوْمَيْنِ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَنْ تَأَخَّرَ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ»
«ҳаж арафадир. Ким йиғин куни тонг отмасидан олдин келса, Минонинг уч кунига етиб келибди. Икки кун эртароқ келган кишига ҳам, кечроқ келган кишига ҳам гуноҳ йўқдир».91 Йиғин куни бу Муздалифа кунидир. Ким тонг отмасидан олдин, яъни, ҳайит кунининг тонги отмасидан олдин етиб келса, Минонинг уч кунига етиб келган бўлади. Бундан унинг ҳайитдан кейинги кунлар экани чиқади. Чунки ҳажга кечикиб келган одам йиғин куни ҳайит тонгги отмасидан олдин Арафада туришга етиб келса, у ҳайит кунига етиб келган бўлмайди. Негаки, кун қуёш ботишидан бошланади. У эса бу вақтни ўтказиб юборди. У кечаси Арафада бўлди. Демак, у ташриқ кунларига яъни, Минонинг ҳайит кунидан ташқари уч кунига етиб келди. Пайғамбар с.а.в. ҳадиснинг охирида
«فَمَنْ تَعَجَّلَ فِى يَوْمَيْنِ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَنْ تَأَخَّرَ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ»
«Икки кун эртароқ келган киши учун ҳам, кечроқ келган киши учун ҳам гуноҳ йўқдир», деяптилар. Мана шу гап ҳадисда ворид бўлган Минонинг уч куни оятда ворид бўлган саноқли кунлар эканини кўрсатади.
Шунга кўра
وَاذْكُرُواْ اللّهَ فِي أَيَّامٍ مَّعْدُودَاتٍ
(Саноқли кунларда Аллоҳни зикр қилингиз!) деган гап ташриқ кунлари фарз намозлари ортидан Аллоҳга такбир айтинглар, деган маънода бўлади.
لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ
– „Улар ўзлари учун бўлган (диний ва дунёвий) манфаатларга шоҳид бўлиш учун ва маълум кунларда (яъни қурбон ҳайити кунларида Аллоҳ) уларга ризққилиб берган чорва ҳайвонларини (қурбонлик учун cўйиш) устида Аллоҳ номини зикр қилиш учун (келурлар)“. [22:28]
Бу оят қурбон ҳайити куни ҳамда биринчи ва иккинчи ташриқ кунлари такбир айтиш маъносини англатади. Умар ва Али р.а.лардан қилинган ривоятларда шундай дейилган. Абу Ҳанифа, имом Молик ва имом Аҳмад ибн Ҳанбалларнинг мазҳабида шу гап олинган.
Нофеъ Ибн Умардан ривоят қилади: Ўтган икки оятдаги саноқли кунлар ва маълум кунлар қуйидаги тўрт кундир: Қурбонлик куни маълум кун, лекин саноқли кун эмас. Ундан кейинги икки кун ҳам
(91) Термизий: 814. Насоий: 2949. Ибн Можа: 3006. Абу Довуд: 1664.
166-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208